Ashad Çirg
Adığelerin 19. Yüzyıl Tarihinin İncelenmesi Gerekir, Kafkasya Gerçeği, Sayı 11, Ocak 1993, s. 55-64

Sovyet tarih bilimi Adığelerın politik tarihinin incelenmesinde belli başarılar elde etmiştir. Birçok kitap, belge ve makale yayınlanmıştır. Bununla birlikte birçok güncel sorun ideolojinin tahakküm ve baskı döneminin uygulamaları nedeniyle gerektiği ölçüde ortaya konamamıştır. Kafkasolojinin günümüzdeki aşamasında tarihçilerin eskiden yasak olan konulara yaklaşımı, halkımızın geçmişindeki "beyaz lekeleri" silmek şeklindedir. Yeni olguların birikimi bazı bilimsel tezlerin yeniden gözden geçirilmesini ve Çerkesya'nın politik tarihinin objektif olarak ortaya konmasını zorunlu kılmaktadır. Buna bağlı olarak, derinlemesine incelenmesi gereken bazı konular üzerinde kısaca durmak istiyoruz. 

19. yüzyılda Adığelerin politik ve kültürel yaşamında İslam’ın rolü konusu şimdiye kadar açıklığa kavuşmamıştır. Bugünkü literatürde geçerli olan "Çerkesya'nın tarihi gelişiminde İslam’ın rolü tamamen olumsuz olmuştur" düşüncesi dayanaksızdır. Gerçekler gösteriyor ki İslam, sömürgeci Çar ordusuyla yapılan zorlu savaşta halkın seferberliğini ve güçlerini birleştirmesini sağlamıştır. Müslümanlık Adığelerin bağımsızlık savaşının ideolojik silahı olmuştur. Bilindiği gibi politik hareketler, tarihi gelişimin belirli aşamalarında dini karakter kazanırlar; bu onların ilerici özelliğini ortadan kaldırmaz.

Devamını okumak için lütfen buraya tıklayınız. (pdf, 450 KB)